-Advokatska kancelarija Cvjetićanin&partneri jul,2020 god.
Nedavno je grupa građana Beograda počela da administrira internet prezentaciju hiljade.kamera.rs koje se bavi jednim od gorućih problema u našoj zemlji – problemom masovnog postavljanja video nadzora na ulicama glavnog grada. Naime, ulice Beograda su, bez ikakve najave, javne rasprave, ili obaveštenja javnosti postale predmet masovnog video nadziranja.
KRATKA RETROSPEKTIVA DOGAĐAJA
Hronologija događaja pokriva period nešto duži od deset godina.
Najpre, meseca avgusta 2009. godine tadašnja Vlada Republike Srbije potpisala je sa Vladom NR Kine bilateralni sporazum usmeren na ostvarenje ekonomske i tehničke saradnje ovih dvaju zemalja. Navedeni sporazum zakonom je ratifikovan 2013. godine.
Potom, Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srbije je, oslanjajući se na prethodno pomenuti sporazum, uspostavilo strateško partnerstvo sa dobro poznatom kineskom kompanijom „Huawei“ u cilju ostvarenja saradnje na projektu poznatom pod nazivom „Sigurno društvo.“ U tom cilju tokom 2014. godine Ministarstvo unutrašnjih poslova i „Huawei“ potpisali su Memorandum o saradnji.
Prve informacije o uspostavljanju video nadzora stidljivo su obelodanjene građanima Republike Srbije tek tokom 2017. godine, kada je Ministar unutrašnjih poslova najavio da će od kompanije „Huawei“ biti kupljen softver, oprema i kamere. Ovakav potez javne vlasti pravdan je potrebom da se ubuduće spreči vršenje krivičnih dela i efikasnije otkriju počinioci krivičnih dela, s jedne strane, ali i da se omogući kvalitetnija kontrola saobraćaja, sa druge strane.
Početkom 2019. godine, Ministar unutrašnjih poslova – Nebojša Stefanović i direktor policije – Vladimir Rebić, najavili su da će blizu hiljadu kamera biti postavljeno na čak osamsto lokacija u Beogradu, uz obećanje da do zloupotrebe podataka o ličnosti neće doći. Iste godine, u avgustu mesecu, stupio je na snagu Zakon o zaštiti podataka o ličnosti.
Ministarstvo unutrašnjih poslova bilo je dužno da u skladu sa pomenutim Zakonom izradi Procenu uticaja obrade na zaštitu podataka o ličnosti korišćenjem sistema video nadzora. Ministarstvo je spomenutu procenu izradilo, ali je nije stavilo na uvid javnosti, već je upućena na mišljenje Povereniku za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti. Javnost je tek u novembru mesecu 2019. godine dobilo uvid u pomenutu Procenu uticaja, nakon čega su usledile burne reakcije građana, koji su preko različitih organizacija vršili pritisak na Ministarstvo unutrašnjih poslova, ne bi li došlo do obustavljanja instaliranja video nadzora na ulicama Beograda.
Nedugo zatim, Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti doneo je mišljenje u pogledu pomenute procene uticaja, kojim je konstatovao da ista nije usklađena sa odredbama Zakona o zaštiti podataka o ličnosti, budući da se ne može utvrditi “na koji konkretno sistem/sisteme video nadzora se odnosi, pravni osnov istog, planirane radnje obrade, koji su rizici za prava i slobode fizičkih lica o čijim podacima o ličnosti je reč i posledično, ne može se utvrditi da li je rukovalac na odgovarajući način procenio rizike po prava i slobode lica i da li je predvideo odgovarajuće mere za njihovo umanjivanje.”
No, i pored navedenog mišljenja Poverenika, svedoci smo da se na ulicama glavnog grada postavljaju smart kamere, i uspostavlja video nadzor koji nije opravdan adekvatnom svrhom.
KOJA JE CENA STVARANJA “SIGURNOG DRUŠTVA”?
Kao potpuno legitimno se nameće pitanje da li je uspostavljanje video nadzora na ulicama Beograda zaista neophodno radi stvaranja “sigurnog društva”. Uspostavljanje „Sigurnog društva“ je, naime, projekat zamišljen radi unapređenja informacionog i telekomunikacionog sistema Ministarstva unutrašnjih poslova, a sve u cilju navodnog povećanja opšte bezbednosti građana.
Advokatska kancelarija “Cvjetićanin&Partners” u Republici Srbiji, kao i u regionu je prepoznata kao vodeća advokatska kancelarija kada je reč o zaštiti podataka o ličnosti. Članovi njenog tima stoje pri čvrstom stavu da uspostavljanje pametnog video nadzora, u meri u kojoj se to trenutno čini, nije opravdano svrhom u koju se to čini, te shodno tome predstavlja ozbiljno kršenje Zakona o zaštiti podataka o ličnosti.
Naime, snimanje svakodnevnih aktivnosti građanja kamerama koje imaju mogućnost prepoznavanja lica i registarskih tablica vozila mogu ugroziti prava na privatnost, a time se otvara mogućnost široke zloupotrebe takvih podataka. U tom smislu, obećanje učinjeno od strane Ministarstva unutrašnjih poslova da podaci o ličnosti prikupljeni putem video nadzora neće biti predmet zloupotreba, osim što ne predstavlja dovoljnu garanciju u pogledu zaštite prava građana, ne predstavlja meru zaštite propisanu Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti, na čijoj primeni se mora insistirati, čak i po cenu masovnih tužbi protiv Republike Srbije.
Konstantno nadziranje građanja ima za posledicu gubitak prava na privatnost i predstavlja invazivno kršenje osnovnih ljudskih prava proklamovanih Ustavom Republike Srbije i Evropskom konvencijom o ljudskim pravima i osnovnim slobodama.
Stoga, smatramo da za stvaranje demokratskog i sigurnog društva mora, kao nužan preduslov, postojati poverenje države u sopstvene građane uz uvažavanje osnovnih ljudskih prava i sloboda.
